Groene spiritualiteit Thomas Merton

Deel deze pagina

Impressie van de digitale studieweek in de Kapel van De Hooge Berktgemeenschap

Elk jaar in juli organiseert het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen een mystieke studieweek Dit jaar was dit voor de 40e keer en stond de natuurmystiek van Thomas Merton centraal. De colleges werden verzorgd door de protestantse emeritus predikant Kick Bras.

Met 20 mensen van onze gemeenschap konden wij er in onze kapel digitaal aan deelnemen.
Veel wijsheid werd ons meegedeeld, veel mooie denkbeelden, prachtige zinnen, gedichten en namen van geleerden, schrijvers en leraren uit talloze landen en diverse religieuze stromingen waardoor Merton geïnspireerd werd.

Thomas Merton
Om ‘met zichzelf de wonden van de wereld te helen’ koos Merton voor een monastiek leven. Daar wordt het hemelse vaak hoger gewaardeerd dan het aardse, maar voor Merton was al vroeg  duidelijk dat het Goddelijke mysterie ín de Schepping aanwezig is, in al het aardse, in alle materie en dat het nergens zo duidelijk aanwezig is als in de natuur.

‘De natuur is de plaats van God’s Heiligheid,’ zegt hij. Een boom is een boom en kan niet anders zijn dan God bedoeld heeft. Maar de mens is een vrijgelaten wezen. Hij kan kiezen zo te zijn als God hem bedoelde of niet. Vrijheid, dat is dan ook wat Merton steeds weer ontleent aan zijn leven in de natuur. Hij voelt zich een ‘wilde’ die met de planten, bomen en dieren in hetzelfde huis woont. Zoals de vogels in de morgen wakker worden en naar buiten te gaan, doet hij het: het opnieuw gegeven leven beamend en verlangend te leven.
God en de Schepping zijn volgens Merton niet te scheiden. Dat doet de Christelijk theologie wel en daarmee creëert het een geïsoleerd individu, een ik-ik-ik, dat basis is geworden van de westerse economie die de aarde exploiteert. Merton, die van vele theologische en religieuze markten thuis is, ziet hoe Zen en de Keltische Christendom daaraan voorbijgaan. Zen omdat het een ervaringswijsheid is zonder denkbeelden en de Keltische Spiritualiteit omdat het niet deelt in het neoplatoonse gedachtengoed en dualistische denken maar rechtstreeks aansluit op de wijsheid van de woestijnvaders. Daar preekt men ‘eerbied voor de schepping’. Dat houdt geen vergoddelijking van natuurverschijnselen in maar een besef dat God erin woont zoals Hij in ons woont.
Voor Merton is de natuur een voortdurende genade. Zijn ‘genieten van de natuur’ gaat vanzelf over in contemplatie. Hij raakt dan bewust van Gods aanwezigheid op dezelfde manier als hij zich bewust is van de bomen en andere wezens. ‘God is verweven in de stilte en de natuur’, zegt hij en: ‘het landschap gaat mij voor in gebed’.

Deze dingen en zoveel meer is ons bij herhaling uitgelegd en verteld zodat we Merton’s intense verbondenheid met de natuur steeds meer konden gaan meebeleven.

Ik noem nog één van Bras’ parels: ‘Stilte, eenzaamheid en pioniers is wat we nodig hebben als weg om persoon [mens] te worden’. Met die ‘pioniers’ wijst Merton ook naar zichzelf en het recht om te leven als monnik: een pionier in de woestijn van de eenzaamheid die dat leert kennen en vruchtbaar maakt voor anderen om erdoor geïnspireerd te raken.
Een mooie spiegel voor ons om onszelf in te bezien. Hoe zijn wij stil, eenzaam en pioniers? En niet minder belangrijk: die pioniers staan m.i. ook voor ‘studie en vorming’: vertrouwd raken met die pioniers. Hoe laten wij ons door hen inspireren en vormen.

De digitale studieweek riep veel enthousiasme op in de kring aanwezigen in onze kapel. Niet alleen vanwege de inhoud maar ook om onze gezamenlijkheid. Het was bij uitstek ‘gemeenschapsvormend’. Zo eenvoudig kan het zijn: samen studeren*.

We danken het Titus Brandsma Instituut voor de samenwerking en Kick Bras voor de inspirerende colleges en zien uit naar de mogelijkheden van volgend jaar.

We sloten af met een van de gedichten van Thomas Merton:

Eén vogel zit stil
En ziet het werk van God:
Eén blad dat omdraait,
Twee vallende bloesems,
Tien kringen op de vijver.

Alle deelnemers aan de studie-4-daagse in de Kapel kregen na afloop een zonnebloem mee naar huis als aandenken aan een mooie gezamenlijke studieweek.

Mariek

*) De tekst van de colleges is terug te vinden in het boek: ‘Onuitsprekelijk paradijs, de groene spiritualiteit van Thomas Merton’ geschreven door Kick Bras en uitgegeven door Berne Media (Link)

Aanmelden

Wil je je aanmelden voor deze activiteit? Vul het formulier zo volledig mogelijk in. Mocht je vragen hebben, dan kun je contact opnemen.

Aanmelden

Wil je je aanmelden voor deze activiteit? Vul het formulier zo volledig mogelijk in. Mocht je vragen hebben, dan kun je contact opnemen.