Over het alledaagse spirituele leven
Literatuur:
Het spirituele leven, mystiek voor het dagelijks bestaan van de auteur Evelyn Underhill, 2019;
De meeste mensen deugen van de auteur Rutger Bregman, 2019
Eén van de meest fundamentele vragen over spiritueel leven betreft de natuur van God. Dit stelt Evelyn Underhill in haar boekje Het spirituele leven, mystiek voor het dagelijks bestaan. Vervolgens stelt zij de veel gestelde vraag of Christenen het woord Werkelijkheid en andere onpersoonlijke of filosofische termen kunnen gebruiken als synoniem voor God.
Evelyn Underhill is een Britse mystica, geboren in 1875 en schrijfster van vele boeken. Zuster Katharina, stuurde me een artikeltje over dit boekje, uit het tijdschrift ‘Tertio’. Het lag een tijdlang bij ons op de leestafel en Theo, een broeder in de gemeenschap, daagde me uit het gesprek met hem aan te gaan over dit boekje. Het is een klein boekje, telt nog geen 70 bladzijden, maar die lees je niet zomaar op een zondagmiddag weg. Ik niet, tenminste. Gelukkig is het opgedeeld in een inleiding en vier delen. In het laatste deel stelt Underhill bovenstaande vraag en ze voegt daar het antwoord van Augustinus aan toe:
‘God is de enige werkelijkheid en wij zijn alleen werkelijkvoor zover wij in Hem opgenomen zijn en Hij in ons’.
Hoe is die werkelijkheid dan? Goed of kwaad? Dat is een vraag die daaruit voortkomt en Underhill stelt allereerst dat spiritualiteit het kwaad niet verklaart maar een weg biedt om ermee om te gaan. Daarna merkt ze op dat we, in deze verwarde wereld, een voortdurend streven zien naar waarheid, goedheid en volmaaktheid. Steeds weer zien we dat de mensen die zich daarvoor inzetten, gesteund en aangemoedigd worden door een spirituele macht die levenskracht geeft, de wil sterkt en het karakter zuivert. Dus ja, dan zijn zelfopoffering, liefde en tederheid eigenschappen van de Werkelijkheid, van God, van ons.
Het is wel leuk om hier een ander boek te vermelden, dat bij ons op de leestafel lag en door meerdere mensen in de gemeenschap gelezen is, namelijk: De meeste mensen deugen. Hierin komt Rutger Bregman, vanuit een heel andere invalshoek (die van wetenschappelijk onderzoek en evolutietheorie) tot de conclusie dat de menselijk soort overleeft, níet omdat hij de sterkste en slimste is, maar omdat hij de vriendelijkste is en het goede wil. Net als in het evangelie zien we ook bij Bregman dat het de machthebbers onder ons beter uitkomt als we het tegendeel geloven.
Wij zijn dus ‘goed’ nog voordat we iets goeds doen. Ook al kan het in het leven gaandeweg wat anders gaan lopen; het ‘goede’ zit in onze aard. Dan ligt het dus zeer voor de hand dat wij de verlossing van de wereld als taak hebben. Dat wordt in het Christendom immers steeds benadrukt: spiritueel leven gaat samen met verantwoordelijkheid; met een roeping. Die roeping begint bij de vraag: hoe weten we wat de wil van God is? Of, zoals wij dat zeggen in onze leefregel*: ‘ontdek je verantwoordelijkheid’.
Ja, en dan zitten we nog alsmaar aan het begin. Dit is maar een klein beetje onderbouwing. Van belang om niet te vergeten want, zo beweert Underhill: ‘Mensen van nu zijn hulpeloos, snel afgeleid, niet in staat om te interpreteren wat er gebeurt en erg bezorgd over wat komen gaat; dit komt omdat het eeuwige hen geen houvast meer biedt.’ In haar boekje ontvouwt zij hoe dat houvast gevonden kan worden en wat spiritueel leven inhoudt. Ze omschrijft de relatie van mens tot God volgens de begrippen: aanbidden, je toevertrouwen en meewerken (ontleent aan De Bérulle, Franse kardinaal in de 17de eeuw).
Steeds benadrukt ze dat het niet gaat om een beweging uít die alledaagse werkelijkheid naar de hemelse, maar dat het juist gaat om het aanvaarden ván en leven ín die werkelijkheid en dat dan van het kleinste huishoudelijke klusje tot de grootste uitdaging.
‘Wat van ons gevraagd wordt,’ zegt zij, ‘is niet noodzakelijkerwijs een grote hoeveelheid tijd gewijd aan wat wij als spirituele taken beschouwen. Nee, wat gevraagd wordt is het voortdurend aanbieden van onze wil aan God, zodat de praktische plichten, die het grootste deel van onze dag vullen, in Hem worden opgenomen en zo spirituele waarde krijgen.’
‘Wij zijn altijd aan het bidden als we onze plicht doen en die zien als werk voor God’ pere Grou.
Mariek de Jong
*) De leefregel van Gemeenschap de Hooge Berkt wordt verwoordt in Babels Stromen, zie hier.
