Aandachtig aanwezig III

Deel deze pagina

Over liturgie van het alledaagse

Literatuur:
Liturgie van het alledaagse, Heilige gebruiken in het gewone leven van de auteur Tish Warren, 2018;
Het spirituele leven, mystiek voor het dagelijks bestaan van de auteur Evelyn Underhill, 2019

In mijn vorige bijdrage had ik het over het ‘goede doen’ waar wij mensen, door onze geaardheid, toe geneigd zijn. Vanuit de ‘kleine onderbouwing’ van Evelyn Underhill kunnen we een stap maken naar, zoals zij dat noemt het: ‘… voortdurend aanbieden van onze wil aan God, zodat de praktische plichten, die het grootste deel van onze dag vullen, in Hem worden opgenomen en zo spirituele waarde krijgen.’

Nu is dat voor niemand onder ons nieuw. In onze gemeenschapsdagen in 2019 gingen we er nog eens uitvoerig mee aan de slag: hoe maken wij van ons alledaagse werk ons spirituele Werk? Hoe beoefenen we ons geloof in ons alledaagse werk? We deden tijdens die dagen ons gewone werk en verweefden daarin oefeningen waarmee we onze ‘aandacht en bewust-zijn’ konden trainen. We kunnen daar nieuwe oefenterreinen en aandachtsgebieden aan toevoegen.

Tish Warren komt ons daarbij tegemoet. Vanuit een heel andere hoek dan die van Evelyn Underhill waait bij haar eenzelfde wind. In haar boek Liturgie van het alledaagse nodigt ze ons uit ‘de heiligheid te ontdekken in elke dag van ons leven’. Zij is een hedendaagse vrouw en priester in de Anglicaanse Kerk in Noord Amerika.

Christenen, zegt ze, benadrukken dat we met ons werk God dienen. Dus willen we werken en zoeken we werk in het evangeliseren, het bevorderen van sociale gerechtigheid, het scheppen van schoonheid of ontwikkelen we vakkundigheid. En we zoeken het in de innerlijke houding waarmee we het werk doen: vrolijk, dankbaar, met voldoening, vrijgevig en met een door het evangelie veranderd hart. Dit zijn zeker allemaal belangrijke manieren om God te dienen, zegt Warren, maar we redden het niet om elk van deze boodschappen op hetzelfde moment uit te voeren. Dus raken Christenen verward over hoe ze door hun werk God dienen of ze halen er één of twee punten uit en maken die tot een maatstaf van waaruit ze zichzelf en anderen beoordelen. En dat terwijl we iedere dag voornamelijk allerlei alledaagse klussen doen die niets met die verheven zaken te maken hebben, we daarin grotendeels gedreven worden door gewoonte en routine en het meestal onbewust doen.

Net als Underhill merkt Warren op dat christenen geloven dat zij ‘Gods volk’ kunnen worden door zich af te scheiden van een hedendaagse cultuur en ons terug te trekken in bepaalde vormen van kunst, muziek… liturgie. In haar boek laat ze zien dat het juist die alledaagse gewoonten en gebruiken zijn die grondstof zijn voor een ‘liturgie in het gewone leven’. Ook zíj verwijst naar Augustinus als ze beweert dat wij tot Gods volk worden ‘door gewoonten en gebruiken te ontwikkelen die onze liefde en ons verlangen richten op God.’ Want ook in onze gewoontes en gebruiken kunnen we worden wie we ten diepste zijn.

Het is duidelijk hoeveel ‘aandachtige aanwezigheid’ er nodig is om onszelf te betrappen op minder vruchtbare gewoontes en gebruiken en die om te vormen naar ‘Gods diensten’. Tish Warren is even open als ontwapenend als zij ons daarin, ter lering ende vermaak, voorgaat. Eerlijk, niet zonder humor en zelfspot en kritisch naar haar kerk, cultuur en tijdsgeest, laat zij zien hoe zij tot een liturgie van het alledaagse komt: ‘s morgens bij het opmaken van haar bed, bij het tandenpoetsen, als ze haar sleutels kwijtraakt, ruzie maakt met haar man, haar e-mails moet checken, in de file staat, een vriendin belt enz. Allemaal vreselijk alledaags en herkenbaar. Telkens weet zij dat alledaagse in een breder perspectief te plaatsen en bruggen te slaan naar oude leermeesters en het evangelie, van waaruit we richting en raad krijgen op onze weg.

Een heel toegankelijk en pretentieloos boek dat, onwillekeurig bijna, aanzet tot navolging. Er is altijd nog wel wat te doen, nietwaar?

Mariek de Jong

Aanmelden

Wil je je aanmelden voor deze activiteit? Vul het formulier zo volledig mogelijk in. Mocht je vragen hebben, dan kun je contact opnemen.

Aanmelden

Wil je je aanmelden voor deze activiteit? Vul het formulier zo volledig mogelijk in. Mocht je vragen hebben, dan kun je contact opnemen.